Trace Id is missing
Ana içeriğe atla
Azure

İlişkisel veritabanı nedir?

İlişkisel veritabanlarının nasıl çalıştığı ve ilişkisel veritabanı yönetim sistemleriyle nasıl denetlendiği ve yönetildiği.

İlişkisel veritabanı nedir?

İlişkisel veritabanları, hızlı erişim için tanımlı ilişkilerle veri noktalarını depolayan ve düzenleyen bir veritabanı türüdür. İlişkisel veritabanıyla, veriler her varlıkla ilgili bilgilerin barındırıldığı ve satırlarla sütunlar aracılığıyla önceden tanımlanmış kategorilerin gösterildiği tablolarda düzenlenir. Verilerin bu şekilde yapılandırılması, erişilmesini verimli ve esnek hale getirir. Bu nedenle ilişkisel veritabanları en yaygın olarak kullanılır. İlişkisel veritabanları; verileri depolamak, işlemek ve almak için kullanılan standartlaştırılmış bir programlama dili olan Yapılandırılmış Sorgu Dili’ni (SQL) anlamak için de oluşturulmuştur. SQL'de, tablolar oluşturmak için Veri Tanımlama Dili (DDL) adlı yerleşik bir dil ve verileri işlemek için Veri İşleme Dili (DML) adlı bir dil vardır.

İlişkisel ne anlama gelir? İlişkisel, ilişki belirten veya oluşturan anlamına gelir. Veritabanları bağlamında, ilişkisel kelimesini tanımlama şeklimiz öncelikli olarak verilerin kendisi için geçerlidir. İlişkisel olan veri kümelerinin arasında önceden tanımlanmış ilişkiler vardır. Örneğin, bir şirketin müşteri bilgilerini içeren bir veritabanı, her bir hesapta ekli olan bireysel işlem verilerini de içerebilir. İlişkisel veritabanları, depolanan veri öğeleri arasındaki ilişkiye odaklanır.

İlişkisel veritabanının özellikleri:

İlişkisel veritabanları nasıl çalışır?

İlişkisel veritabanları genellikle satırlar (varlık içeren) ve sütunlar (varlık özniteliklerini içeren) halinde düzenlenmiş veriler içeren tablolar kullanır. Bu işlem normalleştirme olarak bilinir. Her satır, bir ilişki kurmak için tabloları bir araya getiren benzersiz bir tanımlayıcı veya anahtar tutar. İlişkisel veritabanı sorgulanırken, veri kümeleri arasındaki ilgili verileri bulmak için anahtar kullanılır. Örneğin, bir teknoloji yardım masası müşteri etkileşimlerini sorun türüne, sorunu çözme süresine ve müşteri memnuniyetine göre izlemek isteyebilir. Bu veritabanında ilişki oluşturan ve tablo yapısının iyi çalışmasını sağlayan şey, birleştirici müşteri kimliğidir.

Veritabanları hakkında daha fazla bilgi edinin Ihtiyacınız olan veritabanı ürününü bulun ve Azure'da farklı veritabanı türlerine göz atın

İlişkisel veritabanı örnekleri

İlişkisel veritabanları, hem veri noktalarının birbiriyle ilişkili olduğu hem de tutarlı, güvenli, kural tabanlı bir şekilde yönetiliyor olması gerektiği her bilgi ihtiyacı için yararlıdır. İlişkisel veritabanlarını işletmeler ve kuruluşlar için en popüler hale getiren budur. İşletmeler kendi verilerinden içgörü çekmek istediğinde, yararlı analizler oluşturmak için ilişkisel veritabanlarını kullanır. İşletmelerin envanteri, mali durumu, satışları izlemek veya geleceğe yönelik tahminleri yapmak için oluşturduğu raporların çoğu ilişkisel veritabanları kullanılarak oluşturulur.

İlişkisel veritabanındaki veriler nasıl düzenlenir? İlişkisel veritabanlarındaki veriler, ilişkileri olan tablolarda depolanır, aranır ve bu tablolardan alınır. İlişkisel veritabanı içinde, veritabanı şeması, verilerin hem mantıksal hem de fiziksel olarak nasıl düzenlendiğini tanımlar.

İlişkisel veritabanlarında tutarlılık modu veya bütünlüğü olarak adlandırılan dört ölçüt vardır: bölünmezlik, tutarlılık, bağımsızlık, kalıcılık (ACID). Her ACID veritabanı özelliğinin değeri şu şekildedir:

  • Bölünmezlik, tam bir işlemi oluşturan öğeleri tanımlar.
  • Tutarlılık, bir işlemden sonra veri bütünlüğünü korumaya yönelik kuralları tanımlar.
  • Bağımsızlık, işlemlerin diğerlerine etkilerini görünmez hale getirir ve böylece birbirleriyle çakışmazlar.
  • Kalıcılık, yürütülen her işlemden sonra veri değişikliklerinin kalıcı olmasını sağlar.

Bu ölçütler, çevrimiçi işlem gerçekleştirme (OLTP) olarak da bilinen finansal ve perakende işlemleri gibi yüksek doğruluk gerektiren uygulamalarda ilişkisel veritabanlarını kullanışlı hale getirir. Finans kurumları, bakiye sorgularından hesaplar arasındaki transferlere kadar büyük miktarlardaki müşteri işlemlerini izlemek için veritabanlarını kullanır. İlişkisel veritabanları çok sayıda müşteriyi, işlemlerdeki sık veri değişikliklerini ve hızlı yanıt sürelerini işlemek üzere geliştirildiğinden bankacılık için idealdir.

İlişkisel veritabanı örnekleri şunlardır: SQL Server, Azure SQL Yönetilen Örneği, Azure SQL Veritabanı, MySQL, PostgreSQL ve MariaDB.

Microsoft Learn’ün sunduğu bu öğreticide yer alan temel ilişkisel veri kavramlarını keşfedin.

MySQL ilişkisel veritabanı nedir?

Yapılandırılmış Sorgu Dilim (MySQL), veri yazma ve sorgulama gibi tüm temel SQL komutlarını gerçekleştiren ortak bir açık kaynak SQL ilişkisel veritabanıdır. Güvenilir, kararlı ve güvenli bir veritabanı yönetim sistemi (DBMS) olan MySQL, en önde gelen programlama dillerini ve protokollerini desteklediğinden yaygın olarak benimsenmektedir. Aslında MySQL, birçok büyük kuruluş için birincil veri deposu olarak hizmet verecek kadar sağlamdır. MySQL; yazılım, donanım ve aletler için ekli veritabanı olarak da uygundur.

MySQL ilişkisel veritabanları genellikle konak tabanlı doğrulama ve parolayla şifrelenmiş trafik gibi sağlamlaştırılmış ve esnek güvenlik özelliklerini içerir. Web geliştiricileri genellikle kullanımı kolay olduğundan ve güncelleştirilebilir görünümler, saklı yordamlar ve tetikleyiciler (veritabanı sunucusunda belirli eylemler gerçekleştiğinde çalıştırılacak özel yordamlar) gibi üretkenlik özellikleri içerdiğinden MySQL'i tercih eder. MySQL; işlemler, müşteri profilleri ve ürün envanteri bilgileri gibi öğeleri yönetme konusunda becerikli olduğundan e-ticaret platformları için popüler bir işlem altyapısıdır. Diğer sistemlerle yüksek oranda uyumlu olacak şekilde tasarlanan MySQL, bulut platformları gibi sanallaştırılmış ortamlarda dağıtımı da destekler.

İlişkisel veritabanı yönetim sistemi nedir?

İlişkisel veritabanı yönetim sistemleri, verileri ölçeklenebilir bir şekilde denetlemeye yardımcı olur. İlişkisel veritabanları, büyük miktarlarda iş açısından kritik müşteri bilgilerini yönetmek için tasarlanmıştır. Ancak veritabanındaki veriler büyüdükçe ve daha karmaşık hale geldikçe, bu verileri düzenli, erişilebilir ve güvenli tutmak da daha zor hale gelir. Veritabanı yönetim sistemleri (DBMS) burada devreye girip ilişkisel tablolar için bir yönetim araçları katmanı ekleyerek yardımcı olur. Değişen veritabanı yapılarında olduğu gibi, farklı yönetim sistemleri farklı düzenleme, ölçeklenebilirlik ve uygulama düzeyleri sunar. Yöneticiler gerçek zamanlı olarak alınan büyük hacimli yapılandırılmış ve yapılandırılmamış verilerle birlikte çalıştığında, ilişkisel veritabanı yönetim sistemleri önceden tanımlanmış ilişkileri bulmak için verileri analiz etmelerine ve kümelemelerine yardımcı olur. RDBMS ile verilerin denetlenmesi, birden çok uygulama arasında kullanılan veya birden çok konumda bulunan verileri daha yönetilebilir hale getirdiğinden işletmeler için en yüksek değeri oluşturur.

RDBMS; kullanıcılar, uygulamalar ve veritabanı arasında tutarlı bir arabirim sağlayan yazılımları kullanarak veri kullanıcıları için gezintiyi çok daha basit hale getirir. Veri hacmi sorgulara katılan kullanıcılar için bu tür bir tutarlılığı belirlediğinden bu, özellikle büyük verilerle çalışırken etkili olur. DBMS seçmek, verilerinizin nerede bulunduğuna, kullanılan mimarinin türüne ve ölçeklendirmeyinasıl planladığınıza bağlıdır.

İlişkisel veritabanı modeli nedir?

İlişkisel veritabanı modeli genellikle yüksek oranda yapılandırılmıştır ve SQL programlama dilini anlar. Birçok veritabanı, verileri düzenleyip önemli veri noktaları arasındaki ilişkileri tanımlayarak bilgileri sıralamayı ve bulmayı kolaylaştırmak üzere tasarlandığından ilişkisel bir model kullanır. İlişkisel modellerin çoğu, geleneksel sütun ve satır tabanlı tablo yapısını izleyerek yapılandırılmış verileri depolamak için verimli, kolay anlaşılır ve esnek bir yol sağlar. İlişkisel model, veritabanlarında birden çok gelişigüzel veri yapısı olması sorununu da çözer.

İlişkisel veritabanı modelleri küçük, masaüstü sistemlerden büyük bulut tabanlı sistemlere kadar çeşitlilik gösterebilir. Bir SQL veritabanı kullanır ya da istekler ve güncelleştirmeler için SQL deyimlerini işleyebilirler. İlişkisel modeller, mantıksal veri yapıları (tablolar, dizinler ve görünümler) ile tanımlanır ve fiziksel depolama yapılarından (fiziksel dosyalar) ayrı tutulur. Veri tutarlılığı, örnek olarak da adlandırılan uygulamalar ve veritabanı kopyaları arasında veri bütünlüğünü sürdüren ilişkisel veritabanı modellerinin en önemli yönüdür. İlişkisel model veritabanıyla, veritabanının birden çok örneği her zaman aynı verilere sahip olur.

Bulutta tasarlanan ilişkisel veritabanları yüksek kullanılabilirlik için otomatik olarak yapılandırılır, bu da verilerin çoğaltıldığı veya her üyenin ayrı kullanılabilirlik alanlarında bulunmasıyla birden çok üyede kopyalandığı anlamına gelir. Bu şekilde, tek bir veri merkezi kapalı olsa bile verilere hala erişilebilir.

Büyük veri ve ilişkisel veritabanları

Geleneksel ilişkisel veritabanları, büyük hacimli yapılandırılmış verileri işlemek için oluşturulmuştur. Bu, ilişkisel veritabanlarını SQL kullandıklarından ve verileri kontrol etmek için veritabanı yönetim sistemlerinden faydalandıklarından, yapılandırılmış olan büyük veriler için özellikle çok uygun yapar. Ancak büyük verilerin daha büyük ve daha karmaşık veri kümeleri giderek daha fazla çeşitlilik içeriyor. Bu da verilerin giderek daha az yapılandırılmış olduğu ve yeni kaynaklardan geliyor olduğu anlamına gelir. Bu durum genellikle, büyük hacimli, hızla değişen, yapılandırılmamış verileri, satırlar ve tablolar içeren ilişkisel (SQL) bir veritabanından farklı şekillerde işleyebilen ilişkisel olmayan veritabanlarını (genellikle NoSQL veritabanları olarak da adlandırılır) gerektirir.

Sık sorulan sorular

  • İlişkisel veritabanı, Yapılandırılmış Sorgu Dili (SQL) kullanarak ilgili bilgilerle bağlantılı verileri tablo yapılarında düzenler ve aranabilir hale getirir.

    Daha fazla bilgi edinin

  • İlişkisel veritabanı yönetim sistemi (RDBMS), veritabanındaki verileri yönetmek ve kontrol etmek için yazılım kullanır.

    Daha fazla bilgi edinin