Veritabanları nelerdir?
Veritabanı tanımları, türleri ve örnekleri.
Veritabanları nelerdir?
En temel tanımıyla bir veritabanı birbiriyle ilişkili veriler koleksiyonudur. Bir kağıt parçasına alışveriş listesi yazdığınızda küçük bir analog veritabanı oluşturmuş olursunuz. Peki bilgisayar biliminde veritabanı ne demektir? Bu bağlamda "veritabanı" market alışverişinizin envanteri gibi bilgisayar sisteminde veri olarak depolanan bilgilerin koleksiyonudur.
Veritabanları ne için kullanılır?
Veritabanları veri yönetimini ve erişimini kolaylaştırmak üzere verileri depolamak ve düzenlemek için kullanılır. Veri koleksiyonu büyüdükçe ve daha karmaşık hale geldikçe, bu verileri düzenli, erişilebilir ve güvenli tutmak da daha zor hale gelir. Bu konuda yardımcı olmak için bir veritabanı yönetim araçları katmanı içeren veritabanı yönetim sistemlerini (DBMS) kullanırsınız.
Veri nedir?
Veri terimi tek bir kişi, konum, öğe veya nesne (varlık olarak adlandırılır) hakkında yakalanan ve depolanan tüm bilgilere, ayrıca söz konusu varlığın özniteliklerine karşılık gelir.
Örneğin, yerel restoranlar hakkındaki bilgileri yakalıyor ve depoluyorsanız, her restoran bir varlıktır ve restoranın adı, adresi ve çalışma saatleri de özniteliklerdir. Gözde restoranlarınız hakkında topladığınız ve depoladığınız tüm bilgiler veridir.
Veritabanı türleri
Veritabanı türleri kabaca ilişkisel ve ilişkisel olmayan veritabanları olarak gruplandırılır. İlişkisel veritabanları son derece yapılandırılmıştır ve Yapılandırılmış Sorgu Dili (SQL) adlı bilgisayar dilini anlar. İlişkisel olmayan veritabanları çok çeşitlidir ve çeşitli veri yapılarını destekler. İlişkisel olmayan veritabanlarının birçoğu SQL kullanmadığından, bunlar genellikle NoSQL veritabanı olarak adlandırılır.
Veri yapısı türleri
Tablo yapıları , verileri satırlar ve sütunlar halinde düzenleyen ilişkisel veritabanı yapılarıdır; satırlar varlıkları, sütunlar da varlık özniteliklerini içerir. Geniş tablolarveya geniş sütun tabloları, tabloda bulunabilecek toplam sütun sayısını büyük oranda artırmak için boş özniteliklerin bulunduğu yedek sütunlar kullanır. Bazı alanlar boş olduğundan, geniş tablolar ilişkisel olmayan veritabanı yapısının bir örneğidir.
Doğrusal yapılar, öğeleri sıralı olarak düzenler
Dizi
Bağlantılı liste
İkili ağaç
Ağaç yapıları veritabanı öğelerini tek bir kök düğümden kaynaklanan hiyerarşik bir düğüm veritabanında, üst–alt ilişkisi içinde düzenler.
Grafik
Graf yapıları veritabanı öğelerini hiyerarşik olmayan ve birbirleriyle karmaşık ilişkileri olan düğümlerden oluşmuş bir ağda düzenler.
Karma tablosu
Karma tabanlı yapılar, karma tablolara dizinler atama yoluyla ilgili verileri ilişkilendiren karma işlevler kullanarak anahtarları değerlere eşler.
Belge odaklı veritabanları
Belge odaklı veritabanları bir varlık hakkındaki bilgileri tek bir nesnede (belge) düzenler ve bu nesne diğer nesnelerden ayrı durur. Nesnelerin birbirlerine göre eşlenmeleri gerekmez ve tek bir nesne diğerlerini etkilemeden düzenlenebilir.
İlişkisel veritabanları
En yaygın tür olan ilişkisel veritabanında, veriler her varlıkla ilgili bilgilerin barındırıldığı ve satırlarla sütunlar aracılığıyla önceden tanımlanmış kategorilerin gösterildiği tablolarda düzenlenir. Bu yapılandırılmış veriler erişim açısından hem verimli hem de esnektir.
SQL Server, Azure SQL, MySQL, PostgreSQLve MariaDBilişkisel veritabanı örnekleridir.
İlişkisel olmayan veritabanları
İlişkisel olmayan veritabanlarında yapılandırılmış veya yarı yapılandırılmış veriler depolanır. Sütunları ve satırlarıyla tabloları ilişkisel veritabanlarının kullandığı şekilde kullanmazlar. Bunun yerine, depolanan veri türlerinin özel gereksinimleri için iyileştirilmiş bir depolama modeli kullanırlar. İlişkisel olmayan veritabanları, daha büyük bir dağıtılmış veri kümesinde hızlı erişim, güncelleştirme ve analize olanak tanır.
MongoDB, Azure Cosmos DB, DocumentDB, Cassandra, Couchbase, HBase, Redisve Neo4j, ilişkisel olmayan veritabanı örnekleridir.
Bazı ilişkisel olmayan veritabanları, NoSQL veritabanıolarak adlandırılır. NoSQL ifadesi sorgular için SQL kullanmayan veya yalnızca SQL kullanmayan veri depolarına karşılık gelir. Bunun yerine, NoSQL veritabanları verileri sorgulamak için başka programlama dilleri ve yapıları kullanır. Birçok NoSQL veritabanı SQL ile uyumlu sorguları destekler ama bu sorguları yürütme şekilleri çoğunlukla geleneksel bir ilişkisel veritabanının aynı SQL sorgusunu yürütme şeklinden farklıdır.
İlişkisel olmayan veritabanı türlerinden biri olan nesne veritabanı, nesne odaklı programlama kullanır. Nesneler alan veya değişkende depolanan bir durum (gerçek veriler) ve yöntem veya işlev aracılığıyla görüntülenen bir davranış ile kodlanır. Nesneler sürekli olarak kalıcı depolamada tutulabilir, API veya araç kullanmadan doğrudan eşlenebilir ve bu da verilere daha hızlı erişim ve daha iyi performans getirir. Öte yandan nesne veritabanları diğer veritabanı türleri kadar popüler değildir ve desteklemek zor olabilir.
Bellek içi veritabanları ve önbellekler
Bellek içi veritabanındaki verilerin tümü bilgisayarın rastgele erişim belleğinde (RAM) depolanır. Bu tür bir veritabanını sorguladığınızda veya güncelleştirdiğinizde, doğrudan ana belleğe ulaşırsınız. Disk bu sürece dahil olmaz. Ana kartta işlemcinin yakınında yer alan ana belleğe erişmek diske erişmekten çok daha hızlı olduğundan, veriler hızla yüklenir.
Bellek içi veritabanları yaygın olarak fiyatlandırma veya envanter verileri gibi sık erişilen bilgilerin kopyalarını depolamak için kullanılır. Bu işlem, önbelleğe alma olarak bilinir. Verileri önbelleğe aldığınızda, bir sonraki sefer istendiğinde daha hızlı yüklenmesi için verilerin bir kopyasını geçici bir konuma depolamış olursunuz. Önbelleğe almahakkında daha fazla bilgi edinin.
Veritabanı örnekleri
Veritabanları görünmez gizemler gibi geliyor olabilir ama çoğumuz onlarla her gün etkileşim kurarız. Burada bazı yaygın ilişkisel veritabanı, NoSQL veritabanı ve bellek içi veritabanı örnekleri verilmiştir:
Finansal işlemler
Bankalar, bakiye sorgularından hesaplar arasındaki transferlere kadar tüm müşteri işlemlerini izlemek için veritabanlarını kullanır. Bu işlemlerin neredeyse anında gerçekleştirilmesi gerekir ve çok büyük miktarlardaki işlemlerden gelen veriler her zaman güncel olmalıdır. Bu amaçlarla bankalar ilişkisel veritabanlarıyla oluşturulan ve çok fazla sayıda müşteriyi, işlemlerden gelen sık değişen verileri ve hızlı yanıt sürelerini işleyebilecek çevrimiçi işlem gerçekleştirme sistemlerini kullanır.
E-ticaret katalogları
Bir e-ticaret web siteniz varsa, kataloğunuzda her birinin kendi öznitelik çeşitleri olan tek tek ürünler yer alır. İlişkisel olmayan bir veritabanı örneği olan belge odaklı veritabanı, tek bir ürünün tüm özniteliklerini tanımlamak için tek tek belgelerden yararlanır. Diğer ürünlerden hiçbirine etki etmeden belgedeki öznitelikleri değiştirebilirsiniz. Bellek içi veritabanları genellikle veri alımını hızlandırmak ve veritabanı üzerindeki yükü azaltmak için envanter ve fiyatlandırma gibi sık erişilen e-ticaret verilerini önbelleğe almak için kullanılır.
Sosyal ağlar
Bir sosyal ağa katıldığınızda, bilgileriniz söz konusu ağı kullanan herkesin ilişkisel olmayan veritabanına eklenir. Bu ağdaki diğer kişilerle bağlantı kurduğunuzda sosyal bir grafın parçası haline gelirsiniz. Bu nedenle arkadaşlarınızın veya profesyonel bağlantılarınızın filtrelenmiş bir listesini görebilir, söz konusu arkadaşların ve bağlantıların tanıdığı yeni kişileri de keşfedebilirsiniz.
Kişiselleştirilmiş sonuçlar
İlişkisel olmayan veritabanları, artık farkına varamayacağınız kadar yaygınlaşmış olan çevrimiçi kişiselleştirmeyi yönlendirir. Bir seyahat web sitesi üzerinden uçuş rezervasyonu yaparsanız, size otel rezervasyonu ve araç kiralama seçenekleri de gösterilir. Web sitesinin veritabanında uçuş detaylarınız, seyahat tercihleriniz, önceki araç kiralamalarınız veya otel rezervasyonlarınız gibi yapılandırılmamış zengin bilgiler bulunur ve bu bilgiler size zamandan ve paradan tasarruf etmenizi veya daha az işlem yapmanızı sağlayacak kişisel öneriler sunmak için kullanılır. Benzer şekilde bellek içi veritabanları, bir uygulamayı kullanırken arama tercihleri veya alışveriş sepeti gibi geçici kullanıcı verilerinin verimli bir şekilde barındırıldığı bir oturum deposu olarak kullanılır.
İş analizi
Kurumlar kendi verilerinden içgörüler elde etmek istediğinde, analizlerini yönetmek için ilişkisel veritabanlarından yararlanırlar. Örneğin bir teknoloji yardım masası müşteri sorunlarını sorun türü, sorunu çözme süresi ve müşteri memnuniyeti gibi çeşitli boyutlarda izleyebilir. Tablo yapısı kullanan bir ilişkisel veritabanı, müşteri sorunu verilerini bir kerede yalnızca iki boyut kullanarak düzenler; ama çevrimiçi analitik işlem sistemiyle, yardım masası bir kerede birden fazla tabloya bakabilir. Böylelikle çok büyük miktarlarda verinin yüksek hızlarda işlenmesi için çok boyutlu analize olanak tanınır.
Veritabanı yönetim sistemleri
Veritabanı yöneticileri, özellikle de büyük verilerleçalışırken verileri denetlemek için veritabanı yönetim sistemlerini (DBMS) kullanır. Büyük veri, genellikle sistem tarafından gerçek zamanlı ya da neredeyse gerçek zamanlı olarak alınan büyük hacimli yapılandırılmış ve yapılandırılmamış verilere karşılık gelir. DBMS, birden çok uygulama arasında kullanılan ya da birden çok konumda tutulan verileri yönetmeye de yardımcı olur.
Farklı veritabanı yönetim sistemleri farklı düzenleme, ölçeklenebilirlik ve uygulama düzeyleri sağlar. Kullandığınız DBMS, düzenlemek istediğiniz veri türüne ve buna nasıl erişmek istediğinize ek olarak verilerinizin nerede tutulduğuna, veritabanınızın kullandığı mimari türüne ve nasıl ölçeklendirmeyi planladığınıza da bağlıdır.
Verileriniz şirket içinde mi, bulutta mı yoksa her ikisinde birden mi tutuluyor?
Veriler şirket içi veritabanlarında, özel şirket içi donanımında (genellikle özel bulut olarak adlandırılır) tutulur. Veri kapasitesi eklemek için, veritabanı yöneticilerinin şirket içi sunucularında yeterli alan bulunduğundan emin olmaları veya alan oluşturmak üzere altyapılarını yeni donanımla genişletmeleri gerekir.
Bulut tabalı veritabanlarında, yapılandırılmış veya yapılandırılmamış veriler özel, genel veya karma bulut bilişim platformunda (özel ve genel bulut depolamasını birleştiren platform) tutulur. Bulut veritabanları sanallaştırılmış bir ortam için tasarlandığından, bunlar hem üst düzeyde ölçeklenebilir hem de üst düzeyde kullanılabilir veritabanlarıdır. Ayrıca çok kadar fazla donanım satın almanız gerekmediğinden ve yalnızca kullandığınız depolama alanı için ödeme yaptığınızdan, bunlar maliyeti düşürmeye de yardımcı olur.
Veritabanı mimariniz merkezi, dağıtılmış veya birleştirilmiş mi?
Merkezi bir veri tabanında, verilerin tümü tek sistemde, tek bir yerde tutulur. Bu tek sistem tüm kullanıcılar için erişim noktasıdır.
Dağıtılmış bir veritabanı hem ilişkisel hem de ilişkisel olmayan veritabanı türlerine yayılabilir. Dağıtılmış veritabanlarında veriler birden çok fiziksel konumda depolanır. Bu konumlar birden çok şirket içi bilgisayarında yer alır veya bağlantılı bilgisayarlardan oluşturulmuş bir ağa dağılmış olur.
Birleştirilmiş veritabanında, bağımsız sunucular üzerinde çalıştırılan birkaç ayrı veritabanı tek bir büyük nesnede birleştirilir. Blok zinciri, finansal kayıt defterlerini ve diğer işlem kayıtlarını güvenli bir şekilde yönetmek için kullanılan bir birleştirilmiş veritabanı türüdür.
Ölçeği büyüterek veya genişleterek verilerinizle birlikte büyüyecek misiniz?
Dikey ölçeklendirme olarak da adlandırılanölçeği büyütme (veya küçültme), mevcut sunucuya bellek veya daha güçlü CPU'lar gibi kaynaklar ekleme işlemidir.
Yatay ölçeklendirme olarak da adlandırılanölçeği genişletme (veya daraltma), kaynak havuzunuza daha fazla makine ekler.
Dikey ölçeklendirme yerine yatay ölçeklendirmenin kullanılması, mevcut donanımınızın yaşam döngüsünü uzatır, size bir satıcıya bağlı kalmadan yükseltme özgürlüğü getirir ve uzun vadede esneklik potansiyeli oluşturur.
Azure veritabanları
Ölçeklenebilirliği, kullanılabilirliği ve güvenliği otomatikleştiren ve tam olarak yönetilen veritabanlarıyla veri işlemlerinizi basitleştirin. Üzerinde mülkiyet hakları bulunan ve açık kaynak altyapılara yayılan ilişkisel, NoSQL ve bellek içi veritabanları arasından seçim yapın.
Azure üzerinde veritabanlarını keşfedin ve ihtiyacınız olanı bulun
Veritabanlarınızı Azure’a geçirme hakkında bilgi edinin
Azure ücretsiz hesabınızla yönetilen bir bulut veritabanı oluşturun
Azure SQL veritabanı ailesiyle tanışın
Uyumluluktan ödün vermeden SQL portföyünüzü birleştirin. Tanıdık SQL Server teknolojisini kullanarak uygulamaları uçtan buluta kadar kendi seçtiğiniz yöntemle geçirin, modernleştirin ve dağıtın.
Azure üzerinde veritabanlarını keşfedin ve ihtiyacınız olanı bulun
Azure SQL Veritabanı hakkında daha fazla bilgi edinin
Rehberli öğrenme yoluyla Azure SQL temelleri hakkında bilgi edinin
PostgreSQL için Azure Veritabanı ile korkmadan ölçeklendirin
PostgreSQL için Azure Veritabanı iş yükünüzü yüksek kullanılabilirlik, yapay zeka ile güçlendirilmiş performans iyileştirmesi ve gelişmiş veritabanı güvenliği sayesinde, hızla ve güvenle ölçeklendirmenize yardımcı olur.
Azure Cosmos DB ile yüksek performanslı uygulamalar oluşturun
Azure Cosmos DB, açık API’leri ve her ölçekte hız garantisiyle tam olarak yönetilen bir NoSQL veritabanıdır.
Redis için Azure Cache ile yoğun trafiği verimli bir şekilde işleyin
Redis için Azure Cache, uygulamanızın mimarisine bir hızlı önbellek katmanı ekleyerek binlerce eşzamanlı kullanıcıyı neredeyse anında işlemenize yardımcı olur.
Azure ile derlemeye başlayın
Azure bulut bilişim hizmetlerini 30 güne kadar ücretsiz deneyin veya kullandıkça öde fiyatlandırmasıyla kullanmaya başlayın. Önceden taahhütte bulunmadan istediğiniz zaman iptal edin.